Schrijvend Meisje, c. 1890 – 1897, zwart krijt op papier, collectie Kunstmuseum Den Haag.
Hoe mooi deze tekening ook is, modeltekenen was niet Piets sterke punt. Hij heeft zich meerdere malen ingeschreven als kandidaat voor de ‘Prix de Rome’, een prestigieuze prijs voor kunstenaars waar een studiereis naar Rome te winnen was. Piet zakt echter iedere keer voor het toelatingsexamen, omdat zijn weergave van het menselijk lichaam niet goed genoeg zou zijn voor de jury. Over het mannelijk naakt wat hij schilderde voor zijn inzending in 1901 was de jury fel: “De studie naar het naakt model beantwoordt niet aan redelijke eischen, daar zowel vorm als kleur geen verband houdt met de natuur. De wel eenigszins gedrongen, maar toch pittige vormen en proportieën van het model zijn hier vertolkt door vormelooze plompheid en botheid der lijnen. De beenen zijn veel te dik en vertoonen zeer weinig anathomiesch begrip van de zaak terwijl de matgrauwe kleur en de voor ’t grootste deel geestelooze modeleering ook geen gunstige indruk maken.”
Toch was Piet tegen die tijd al breed geschoold op het gebied van beeldende kunst. Over wanneer dit schrijvende meisje precies is getekend zijn de meningen echter verdeeld. Er zijn twee mogelijkheden. Kunstcriticus Cor Blok beweert dat de tekening een studie is ter voorbereiding op het examen voor de Akte Middelbaar Onderwijs Handtekenen en Perspectief. Met dit examen behaalde Piet in 1892 zijn lesbevoegdheid. Andere deskundigen, zoals Hans Janssen, denken echter dat de tekening later is gemaakt. Modeltekenen was namelijk geen vereiste voor het akte-examen. Volgens Hans Janssen is het aannemelijker dat het schrijvende meisje is getekend tijdens de avondlessen van de Rijksakademie van Beeldende Kunsten in Amsterdam, die Piet volgde in de studiejaren 1894-95 en 1896-97. Deze theorie wordt ondersteund door de mogelijke identiteit van het meisje. In Winterswijk, waar Piet het akte-examen aflegde, zou zijn oudere zus Christien het meest waarschijnlijke model zijn geweest voor de tekening. Haar gezichtskenmerken, zoals te zien op de onderstaande foto van Piet Mondriaan met zijn broers en Christien in het midden, komen echter niet overeen met die van het schrijvende meisje. Tenzij Piet een ander model wist te vinden voor de voorbereiding op zijn examen, is de kans dus groot dat het om een model op de Rijksakademie gaat.
Piet Mondriaan met zijn broers en zus [v.l.n.r.: Carel (1880-1956), Pieter Cornelius (Piet), Johanna Christina (1870-1939), Willem Frederik (1874-1945), Louis (1877-1943)]. 1890. Foto: Verblijfplaats onbekend
